قرن ها قبل فلز چدن و محصولات آن وارد زندگی ما شدند. این فلز ارزان قیمت می باشد و تولید آن مدرن و آسان می باشد. این فلز مزایای زیادی دارند و به طور کلی در صنایع و زمینه های مختلف مانند فولاد سازی که برای آن آهن خام ماده اولیه است ، ساخت و ساز ، پزشکی کاربرد دارد. چدن ها از جمله ضایعاتی هستند که نیاز به بازیافت دارند و ما در این مقاله سعی داریم شما را با این فلز و بازیافت ضایعات آن آشنا کنیم.
چدن چیست؟
چدن یک فلز مات از یک رنگ تیره می باشد که خود را به قالب سازی وام می دهد. بر عکس فولاد این فلز ضعیف جوش داده می شود و جعلی و قلابی نیست. این فلز به علت داشتن کربن بالا باعث می شود که مقاومت و دوام این فلز بیشتر و بالا باشد. در نهایت می توان گفت چدن یک فلز آهنی می باشد که باعث افزایش سختی ، استحکام ، مقاومت و مقرون به صرفه می باشد و همینطور هشت درصد از فولاد سبک تر است و خواص ریخته گری تولید شده است. این فلز یکی از مهم ترین و پرکاربرد ترین انواع آلیاژ آهن می باشد که ترکیب شیمیایی لازم را با کربن دارد و به این حالت در آمده است.
تاریخچه چدن
در زمان های قدیم این فلز در نوعی معماری به کار گرفته شده است که نقش اصلی آن را ایفا می کند. این سبک ، سبکی برجسته در انقلاب صنعتی بوده است یعنی هنگامی این اتفاق افتاده که چدن نسبتا ارزان بوده و استفاده از فولاد هنوز رواج پیدا نکرده بود. در اوایل عصر انقلاب صنعتی از چدن در ساخت کارخانه ها استفاده می شود و مردم آن زمان تصور می کردند که استفاده ی آن از ضد آتش می باشد. این موضوع به این دلیل است که چدن برای تحمل ابزار آلات سنگین مقاوم می باشد اما در مقابل آتش که در برخی کارخانه ها رخ می دهد آسیب پذیر می باشد. این فلز در ساخت پل برای سیستم های راه آهن که معمولا نتایج وحشتناکی در پی داشت به کار گرفته می شد. بعد ها هم در خط ریل های زیر پل استفاده شد ولی به دلیل خطرناک زیاد که باعث شد جان چند نفر را بگیرد دیگر استفاده نشد. معماری که در ان چدن استفاده می شد در چند قرن استفاده شد. به خصوص برای اولین بار در قرن 18 در انگلستان تولید چدن به صورت فراوان و ارزان در ساختمان های بزرگ بسیار استفاده شد. یکی از مهم ترین و اولین پل در شوپ شایر می باشد که تمام ساختار و مکانیزم آن از چدن بوده و تنظیم شده است. کیفیت چدن در این پل بالا نمی باشد و نزدیک به 80 ترک در روی آن مشاهده می شود.
انواع چدن
فلز چدن به چهار نوع اصلی می شود که هر یک ویژگی های متفاوتی دارند. ما در اینجا انواع و ویژگی های خاص هر یک از این چهار دسته را برایتان شرح می دهیم.
چدن سفید: این آلیاژ اهن با کربن می باشد که در آن آهن به شکل کاربید یا سیمانیت وجود دارد. با دو ویژگی سختی و شکنندگی این محصول می توان تشخیص دارد که در برابر خوردگی مقاوم می باشد ، از دوام عالی برخوردار است و از حملات اسیدی تهاجمی می باشد. با توجه به یسکوزیته بودن آن ریخته گری این نوع دشوار و سخت می باشد که منجر می شود قالب ها را ضعیف پر کند و ترک های داخلی را تشکیل دهد و همچنین بریدن آن نیز به سختی انجام می شود. در برخی موارد و عمدتا چدن سفید برای ذوب شدن فولاد استفاده می شود و یا توسط آنیل شدن به چدن قابل چربی تبدیل می شود و به همین دلیل به آن فولاد سازی نیز گفته می شود.
چدن خاکستری: این آلیاژ همانطور که از اسمش پیداست خاکستری رنگ می باشد و دارای گرافیت و سیلیکون است که باعث می شود شکل بگیرد. باید بگوییم که این نوع چدن در صنعت مهندسی بسیار محبوب و پر طرفدار می باشد. زمانی که این نوع چدن می شکند رنگ نقره ای دارد و قابل مشاهده می باشد. چدن از خاصیت ریخته گری بالایی برخوردار می باشد و دوام بالایی دارد همچنین در قالب مذاب جریان می باید و کاملا به صورت جامد برش می خورد ولی در عین حال این فلز کاملا شکننده می باشد و هنگام خم شدن می شکند و جوش آن تقریبا غیر ممکن است.
چدن قابل انعطاف: این آلیاژ از چدن سفید به وسیله ی آنیل سازی ساخته می شود. می توان گفت که این چدن خاصیت انعطاف پذیری و استحکام کششی بالا و دو چندانی در برابر ضربه ها مقاومت دارد. این نوع چدن یک ماده ی عالی برای تولید قطعات با پیکر بندی پیچیده می باشد.
چدن انعطاف پذیری یا گره ای: این ماده از چدن خاکستری با اضافه کردن منیزیم به آلیاژ تولید و ساخته می شود و به این علت می باشد که استحکام مواد را افزایش دهد. این چدن از خاصیت ریخته گری بالا و مقاومت بالا در برابر صدمات مکانیکی و همچنین انعطاف پذیری عالی برخوردار می باشد. این نوع چدن برای تولید محصولات با استحکام ویژه استفاده می شود و کاربرد دارد.
چدن معمولی: این چدن می تواند از ترکیباتی مانند نیکل ، کروم یا تیتانیوم باشد که همین ترکیبات باعث افزایش استحکام ، سختی و مقاومت در برابر سایش چدن معمولی می باشد. به این گونه چدن آلیاژ نیز می گویند که برای تولید قطعات مختلف ماشین که در محیط هایی مانند آب یا گاز و مکان های تهاجمی کار می کنند کاربرد و قابل استفاده می باشد.
ضایعات چدن و مکان های آن
قراضه و ضایعات چدن آلیاژ آهن می باشد که دارای مقادیر زیادی از کربن می باشد و کربن موجود آن را برای خوردگی مهیا می کند. در نهایت ضایعات چدن اغلب زنگ زده و فرسوده می شود. ضایعات چدن را می توان از سیستم های گرمایشی ، اجزای وسایل نقلیه و…. به دست آورد. این ماده برای ساخت قطعات خودرو و ساختاری مورد استفاده قرار می گیرد و همانطور که در قبل گفتیم این ماده عمدتا به صورت ریخته گری و لوله کشی به دست می آید و یافت می شود حتی اگر در چندین شکل دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد. ضایعات چدن را می تواند در مکان های مختلفی یافت شود همانطور که گفتیم چدن های به صورت ریخته گری و لوله کشی یافت می شوند که در ادامه درباره ی آن توضیح می دهیم.
پیدا کردن ضایعات چدن به اندازه ای که تصور می کنید سخت نمی باشد. معمولا چدن در همه جا یافت می شود و هنگامی که به دنبال قراضه می گردید موارد مشترکی پیدا میکنید. این موارد می تواند شامل:
- لوله های چدنی
- سینک های چدنی
- لوله های چدن (به طور کلی لوله های قدیمی تر و به رنگ سیاه
- رادیاتورهای چدنی
- ماشین سازی و کشتی سازی
- ماشین آلات و قطعات وسایل نقلیه موتوری
- وسایل محبوب خانگی از جمله قابلمه و…
قراضه ی فلز از فلز بازیافت شده ساخته می شود که رد حالت فعلی قابل دوام نیست و نمی توان از آن استفاده کرد ولی نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که دارای ارزش پولی قابل توجه و بالایی می باشد. چند مورد از منبع های ضایعات و قراضه ی چدن وجود دارد و بیشتری مواردی که رایج است ماشین فروشی ها و تولید کنندگان می باشد. بخش بزرگی از قراضه در سراسر جهان را افراد و مردم تشکیل می دهند. باید به این نکته توجه کرد که افزایش روز افزون مصرف در سراسر جهان می تواند یک منبع با ارزش و اقتصادی می باشد که می توانند در آن سرمایه گذاری کنند. قوطی های آلومینیومی ، دوچرخه های قدیمی و اتومبیل های استفاده شده و وسایل آشپزخانه برای مثال می باشند که بخش کمی از این محصولات فولادی و قابل بازیافت را که شهروندان تولید می کنند را تشکیل می دهد. فلز ماده ی مفیدی می باشد که در هر وسیله ای یافت می شود. از اسباب بازی کودک گرفته تا یک سیستم رایانه ای پیچیده و هنگامی که این محصولات عمر خود را می کنند و دیگر قابل استفاده نیستند به صورت قراضه های فلزی می توان از آن بهره مند شد. در اینجا چند مورد درباره منبع نشات آن شرح می دهیم.
مردم: هر وسیله ای از قوطی آلومینیومی گرفته تا اجزای رایانه می تواند بعد چند مدت تبدیل به قراضه و ضایعات شود. افراد و مردم در ایجاد قرضه نقش مهمی دارند. دوچرخه های قدیمی و حتی گلدان های و قابلمه های را می توان در چیز دیگری بازسازی نمود. این نکته مهم را فراموش نکنید که اگر در زندگی روزمره خود با محصولات فلزی سر و کار دارید باید تلاش کنید آن ها را دوباره بازیافت کنید تا بتوانید کاربرد جدیدی را برای شخص دیگری پیدا کند.
تولید کنندگان
تولید کنندگان یکی از مواردی هستند که فلز زیادی را ارائه می دهند که می توان از آن ها به عنوان قراضه نام برد و بازیافت کرد. در صورت داشتن موادی که در طول تولید از آن ها استفاده نمی شود ، می تواند آن ها را به حیاط فلزی بفرستید تا بتوانند زندگی را به عنوان محصول دیگری شروع کنند. همچنین بازیافت محصولات فلزی تاثیر به سزا و مثبتی بر روی محیط زیست دارد.
کلام آخر
ممنونم از اینکه تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. امیدواریم بیشتر با ضایعات چدنی آشنا شده باشید.