اگر بخواهیم مفهوم کلی برای ضایعات پیدا کنیم باید گفت که تمامی اجزای و لوازم هایی که دیگر کاربردی نیستند به عنوان یک نخاله یا ضایعات شناخته می شوند که این مورد در تمامی لوازم ها صدق می کند اما اگر بخواهیم تنها ضایعات آهن را بشناسیم باید گفت که تمامی آهن آلات های زنگ زده و بی مصرف آهنی را ضایعات آهن می نامند. برای اینکه بخواهیم انواع ضایعات و نحوه پیدایش آن ها را دانیم بهتر است که ما را تا اخر این مقاله همراهی کنید.
انواع مختلف ضایعات را بشناسیم
شاید این سوال برای شما پیش بیاید که ضایعات از کجا به وجود می آیند یا اینکه ضایعات ها چه زمانی تمام می شوند در جواب این سوال باید گفت تا زمانی که چرخ طبیعت ادامه دارد ضایعات و بازیافت ضایعات هم ادامه خواهد داشت. برای اینکه بدانیم نوع ضایعات از چه نوع است باید هنگام تفکیک آنها را به درستی تفکیک کنیم اما برای اینکه بخواهیم این کار را انجام دهیم باید بدانیم که چه نوع زباله ای داریم یعنی اینکه زباله ما زا نوع تر است یا خشک سپس بعد از اینکه نوع زباله تفکیک شده را شناختیم می توانیم به راحتی ضایعات آهن را بشناسیم و آنها را بازیافت کنیم حالا بهتر است در کنار این ها انواع ضایعات و زباله ها را بشناسیم:
ضایعات بیولوژیکی و قابل تجزیه : از ضایعات های بیولوژیکی با کمپوست کردن خاک غنی تهیه می شود. در برخی شهرها نخست از زباله های بیولوژیکی گاز بیولوژیکی جدا می کنند و از آن برق و گرما تولید می کنند.
ضایعات کاغذی : از ضایعات کاغذ برای تولید روزنامه و مجله و دستمال توالت استفاده می شود.
ضایعات مقوا : از ضایعات مقوا ، لوله مقوایی تولید می شود که در ساخت دستمال کاغذی به کار می رود.
ضایعات شیشه : از ضایعات شیشه برای تولید بسته بندی های شیشه ای جدید استفاده می شود.
ضایعات فلز : ضایعات فلز های مختلف توسط دستگاه تفکیک می شوند و از آنها کالا های جدید ساخته می شود.
ضایعات پلاستیک : از ضایعات پلاستیک لوازم بسته بندی پلاستیکی کالاهای جدید پلاستیکی تولید می شود.
ضایعات مخلوط : ضایعات های مخلوط معمولا در نیروگاه های زباله سوزانده می شوند و از آنها گرما و برق تولید می شود.
ضایعات خطرناک : ضایعات های خطرناک معمولا کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.
ضایعات باطری : ضایعات فلز های باطری ها بازیافت می شوند و مواد خطرناک آنها به طور امن مورد پردازش قرار می گیرند.
ضایعات آهن : از این نوع ضایعات ها برای تولید فولاد و مصالح های ساختمانی استفاده می شود.
ضایعات آهن چیست ؟
یکی از مهم ترین ماده های اولیه لوازم هایی که به آهن یا فولاد تبدیل شده اند تامین ضایعات یا قراضه های آهن هستند بازیافت این نوع ضایعات در بسیاری از کشور های پیشرفته نه تنها رایج است بلکه برای بسیاری از صنایع امری حیاتی به شمار می آید. معمولا ضایعات ها با توجه به نوع الیاژ انها و دیگر موارد های وابسته انواع متخلفی دارند که همین امر باعث شده است که در روند بازیافت آنها اختلاف بی افتد و علاوه بر این قیمت آنها تغییر کند. علاوه بر این ها امروزه با توجه به پیشرفت در تکنولوژی و صنعت مصرف آهن روز به روز در حال افزایش است به طوری که امروزه تولید محصولات آهنی بدون استفاده از ضایعات ها امکان پذیر نیست اما ضایعات از آن دسته قطعات آهنی به حساب می آیند که با استاندار های تعیین شده مطابقت ندارند و مشخصات و یا کیفیت لازم را برای ادامه کاربرد در نظر گرفته شده را ندارند. علاوه بر این ها اگر بخواهیم از مهم ترین مزایای ضایعات ها بگوییم باید گفت که بازیافت آهن از استخراج بی رویه سنگ آهن جلوگیری میکند و همچنین استفاده مجدد از ضایعات آهن هزینه‌های تولید را به اندازه زیادی کاهش می دهد و همین موضوع باعث می شود بازیافت از اهمیت ویژه ای در نظر فعالان صنعت آهن و فولاد برخوردار باشد.
چند نوع ضایعات آهن داریم؟
ضایعات سوپر ویژه : قراضه های با کیفیت و قرضه هایی که ارزش قیمت بالایی برخوردار هستند.
ضایعات درجه یک : موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی برای تمامی قراضه ها استانداردهای خاصی اعمال کرده است که گروه اول قراضه های درجه یک هستند.
ضایعات درجه دو : این نوع قراضه ها شامل قطعات صفحه ضخیم ، تختال و شمشال ، ورق و تسمه ، ضایعات مقاطع نوردی ، قراضه های لقمه ای ، قطعات لوله و پروفیل می باشد.
ضایعات درجه سه : این نوع از قراضه ها شامل قراضه های لوله و پروفیل های کهنه ، مصالح ساختمانی فولادی ، اوراقی وسائل نقلیه ، اوراقی تجهیزات و ماشین آلات صنعتی، ضایعات مخلوط و کارنشده کارگاه ها شامل تیراهن، سپری، نبشی و لوله و ورق.
ضایعات آهن گالوانیزه : اگر آهن با روی پوشش داده شود به آن آهن گالوانیزه می گویند این پوشش در برابر خوردگی مقاوم است. این آهن به دو دلیل می‌تواند غیرقابل استفاده شود.
ضایعات بسته بندی شده : این قراضه ها جهت افزایش وزن مخصوص ظاهری و یا سهولت در جا به جایی و حمل و نقل بسته بندی می شوند.
ضایعات سبک بار : وزن مخصوص ظاهری این قراضه ها کم و در محدوده ۰٫۵ تا ۰٫۸ تن بر متر مکعب می باشد.
ضایعات متوسط بار : وزن مخصوص ظاهری این قراضه های بیشتر از سبک بار و در محدوده ۰٫۸ تا ۱ تن بر متر مکعب می باشد.
ضایعات سنگین بار : وزن مخصوص ظاهری این قراضه ها یک یا بیشتر از یک تن بر متر مکعب می باشد.
ضایعات ساختمانی چیست؟
امروزه به دلیل ساخت و ساز های بسیار پسماند های ساختمانی افزایش بسیاری پیدا کرده است که همین امر باعث شده است تا آلودگی زیست محیطی و افزایش مرگ و میر در اثر برخورد اتومبیل ها با نخاله های موجود در مسیر جاده ها به خصوص در شب که دید رانندگان محدود است. اما انواع ضایعات ساختمانی دیگری نیز وجود دارند که می توان آنها را بازیافت کرد که از جمله می توان به پسماند آهنی و مسی و آلومینیوم و چدن اشاره کرد که قابلیت استفاده مجدد در تولید فلزات جدید را نیز دارند. پسماند هایی که از عملیات ساخت و ساز ، تخریب و بازسازی ساختمان ها به صورت ناخواسته و تصادفی بر جا مانده‌اند را پسماند ساختمانی می گویند. حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد از کل مصالحی که در ساختمان ها استفاده می شود ضایعات غیرفلزی مانند آجر بتن و چوب هستند.
تفاوت زائدات و ضایعات چیست؟
زائدات : به ضایعات مواد اولیه ، دور ریز و یا دم قیچی در خصوص باقیمانده های برش ورق های آهنی نیز زائدات گویند. اینگونه ضایعات در نتیجه پردازش مواد اولیه جهت تولید محصول بوجود می آیند و دوباره جهت همان مقصود قابل استفاده نیستند. برای مثال قطعات نامنظم باقی مانده در تولید میز و صندلی و یا بقایای برش ورق های آهنی.
ضایعات : به واحد هایی که با استاندارد تولید محصول مطابقت نداشته و از عملیات (فرایند) تولید کنار گذاشته یا به ارزش قراضه فروخته می شوند. ضایعات محصول ممکن است دور ریخته شوند و یا به عنوان بخشی از مواد اولیه تولید همان محصول یا سایر محصولات مورد استفاده قرار گیرند. آن مقدار یا تعداد از ضایعات محصول که انتظار می رود در شرایط عادی و موثر تولید به وجود آیند و قابل کنترل نیستند ، ضایعات عادی محصول محسوب می شوند. به آن مقدار یا تعداد از ضایعات محصول که بیش از مقدار یا تعداد ضایعات عادی محصول هست ضایعات غیر عادی محصول گفته می شود.
مزایای بازیافت ضایعات در محیط زیست
- صرفه جویی در انرژی :۷۰ درصد
- صرفه جویی در استفاده از مواد خام : ۹۰ درصد
- آلودگی کمتر هوا :۸۶ درصد
- صرفه جویی در مصرف منابع آبی : ۴۰ درصد
- کاهش آلودگی منابع آب : ۷۶ درصد
- صرفه‌جویی در استفاده از منابع : ۹۷ درصد
دلایل بازیافت آهن چیست ؟
حفظ منابع طبیعی : استفاده و به کارگیری از آهن نه تنها پایانی نخواهد داشت بلکه روز به روز افزایش هم پیدا خواهد کرد. همانطور که اشاره کردیم در بازیافت آهن نه تنها محدودیتی وجود ندارد بلکه هیچ کدام از ویژگی‌های آن از بین نخواهد رفت ، پس استفاده از بازیافتی های این عنصر کمک بزرگی به حفظ منابع طبیعی خواهد بود. مسئله دیگری که در حفظ محیط زیست تاثیر مثبتی خواهد داشت میزان گازهای سمی است که در حین بازیافت ذوب آهن‌های بازیافتی آزاد می شود که درصد بسیار پایین‌تری در مقایسه با گاز آزاد شده هنگام ذوب آهن خام دارد.
هزینه پایین : واضح است که تهیه و خریداری بازیافتی‌های آهن هزینه کم‌تری نسبت به استخراج آن خواهد داشت. این هزینه کمتر در نهایت باعث کاهش هزینه تولید و پایین آمدن قیمت نهایی محصول خواهد شد.
تولید فولاد : فولاد خام به خودی خود مقاومت یا ویژگی‌های خاصی ندارد به همین علت در ساخت آن حدود 40% از بازیافتی‌های آهن استفاده می شوند که با دخیل دادن عناصر خود ویژگی‌های فولاد خام را بهبود می بخشند. نتیجه کار می شود فولادی که در مقابل فشار، ساییدگی و زنگ زدگی مقاوم است.
